डी. डी. कोसंबी विचार महोत्सव फुडें धुकल्ला हें तर्कीक नदरेन विचार करपी कोणच मनीस खरें मानून घेवचो ना. तो रद्द केला हेंच वास्तव! कारण डी. डी. कोसंबी व्याख्यानमाळ ऐन वेळार स्थगीत करपा फाटल्यान जीं कारणां सरकारान दिल्यांत तीं सारासार बुद्धीन विचार करपी मनश्याक पटपा सारखीं नात. विद्यार्थ्यांची परिक्षा हें तातूंतलें म्हत्वाचें एक कारण. गोंय शालान्त मंडळान 5 ऑगस्ट दिसा परिपत्रका वरवीं धावी आनी बारावी यत्तेच्यो परिक्षा 10 नोव्हेंबराच्यान सुरू जातल्यो म्हणपाचें कळीत केल्लें. म्हणल्यारच सुमार तीन म्हयने आदीं. आयोजकांक खबर नाशिल्लें व्हय? ह्या महोत्सवांतले एक निमंत्रीत वक्ते ज्ञानपीठकार भाई मावजो हांच्या म्हणण्याप्रमाण धावी आनी बारावी यत्तेच्या भुरग्यांक महोत्सवांत आमंत्रीत करपाचें थारूंकच नाशिल्लें. फकत म्हाविद्यालयीन विद्यार्थी महोत्सवाक येवचे हे नदरेन नियोजन जाल्लें. हें खरे मानल्यार परिक्षेचें निमित्त्य लोकांनी कित्याक मानून घेवचें? येदो व्हडलो महोत्सव आयोजीत करतना रवीन्द्र भवानाचो दुरुस्ती वावर वेळार पुराय जातलो हाचेर लक्ष दिवंक जाय आशिल्लें न्हय? बरें, मडगांवच्या रवीन्द्र भवनांत निमण्या खिणाक आयोजन शक्य नाशिल्लें जाल्यार वास्को, सांखळे, कुडचडेंच्या रवीन्द्र भवनांच्या पर्यायांचो विचार कित्याक जांवक ना? ह्या महोत्सवाक हाजेरी लावपी श्रोत्यांक थळ म्हत्वाचें न्हय तर उत्सव आनी तातूंतल्यान मेळपी विचार सदांच म्हत्वाचो दिसला हें आयोजकांक खबर ना? शासनान लोकांक गृहीत धरपाचें पाप करचें न्हय. अश्या घडणुकांनी शासनावेलो जापसालदार नागरीकांचो विश्वास उणो जाता. महोत्सव जर खऱ्यानीच फुडें धुकल्ला जाल्यार तो केन्ना घडून येतलो आनी वक्ते कोण आसतले हाचोय खुलासो शासनान वेळारच करपाक जाय आशिल्लो. तशें केल्लें जाल्यार गरजेची पारदर्शकताय उरतली आशिल्ली आनी लोकांच्या मनांतलो संभ्रम पयस जातलो आशिल्लो.
2008 वर्सा गोंय सरकारच्या कला आनी संस्कृती खात्यान डी. डी. कोसंबी व्याख्यानमाळेचो आरंभ केलो. त्या वेळावेले मुख्यमंत्री जे स्वता कला आनी संस्कृती खात्याचे मंत्री आशिल्ले ते दिगंबरबाब कामत आनी तत्कालीन संचालक प्रसादबाब लोलयेंकार हांकां ह्या व्याख्यानमाळेच्या संकल्पनेचें आनी ती प्रत्यक्षांत हाडपाचें स्त्रय फावता.
फाटल्या चवदा वर्सांत 62 विंगड विशयांचेर 67 राश्ट्रीय तशेंच आंतरराश्ट्रीय स्थरावेल्या विचारवंत वक्त्यांक आयकुपाची संद गोंयकार विद्यार्थ्यांक आनी अभ्यासकांक फावो जाल्या. ह्या व्याख्यानां खातीर आतां मेरेन शिक्षण, संस्कृती, साहित्य, सर्जनशीलताये कडेन निगडीत विशयां वांगडाच पी. साईनाथ हांचें ‘वाडटी विशमताय- लोकशाहीक भिरांत’, अध्यात्मीक गुरू दलाई लामा हांचे ‘नव्या शतमानांतली नितीमत्ता’, नारायण मुर्ती हांचें ‘सकारात्मक भारताची रचना’ शेखर सींग हांचें ‘शासन आनी नितीमत्ता’ तशेंच डॉ. वंदना शिवा हांच्या ‘भारतीय सभ्यतायेंतली अनेकता आनी विविधता’ ह्या सारखीं पुरोगामी विचारांक बळगें दिवपी आनी कृतींक दिका दाखोवपी व्याख्यानां घडून आयल्यांत.
हो महोत्सव ज्यांच्या नांवान घडून येता ते डी. डी. कोसंबी हे संवसारीक पांवड्यार इतिहासकार, गणितज्ञ, व्यासंगी विद्वान म्हूण अजरंवर जाल्यात. ताणी इंडोलॉजी ह्या भारतीय उपखंडांतल्या इतिहास, संस्कृती, भाशा आनी साहित्याचो शिक्षणीक अभ्यास करपी शाखेक एक वेगळो आयाम दिला. म्हत्वाचें म्हणल्यार ताणी वैश्वीक भावचार, धर्मीक एकवट, नैतीक मुल्यां हांच्या प्रसारा खातीर भोव मोलादीक योगदान दिलां. संवसारीक शांतीकायेच्या चळवळींत तांचो व्हड वावर आसा. अश्या एका म्हान उदारमतवादी गोंयकाराच्या उगडासाक ओंपिल्लो हो विचार महोत्सव उजव्या दाव्या विचारसरणेच्या वादांत रद्द जाता ही खरेंच खंतीची गजाल. गोंय राज्याक लजेक घालपी हो निर्णय.
केंद्र शासनांतल्या कांय फुडाऱ्यांच्या चेंपणाक लागून हो महोत्सव रद्द जाला अशें दिसाळ्यांचो संदर्भ घेतल्यार दिसून येता. देवदत्त पटनाइक, सुरज येंगडे, साधवी मेनन हे सारखे वक्ते सदांच दावी विचारसरणी पुरस्कृत करीत आयल्यात. हाचे आदींय अशे दावे विचारसरणीचे साबार वक्ते ह्या महोत्सवांत वक्ते म्हूण येवन गेल्यात. तांकां कोणे विरोध करूंक ना. तांचीं उलोवपां केन्ना कोणाक उस्तुरयां गेल्यांत म्हूण देखी नात. वैचारीक आनी तात्वीक विरोध आसलोच जाल्यार जंय दिसता थंय वक्त्यांकडेन तांच्या भुमिकां विशीं उपस्थितांनी स्पश्टीकरणां मागल्यांत.
लोकशाहींत दरेकल्याक आपलीं मतां मांडपाचो अधिकार आसा. जाहीर व्यासपिठार मांडिल्ल्या मतांचें समर्थन करचें वा विरोध करचो हो दरेकल्याचो प्रस्न. तो ताचो संविधानीक अधिकार. आपल्या विरोधांत उलयतल्याचो आवाजच बंद करपाची परंपरा भारतांत हाचे आदीं इतली गंभीर नाशिल्ली. पंडीत जवाहरलाल नेहरू सावन मनमोहन सींग मेरेन साबार पंतप्रधानांनी आपल्या सरकाराचेर वा स्वताचेर संसदेंत आसत वा हेर भौशीक व्यासपिठांचेर जाल्ली टिका व्हड मनान मानून घेतल्या. संविधानान दरेकल्याक उक्तेपणान उलोवपाचें स्वातंत्र्य दिलां ताची ह्या फुडाऱ्यांनी सदांच कदर केल्या. वैयक्तीत जिवितांत घट्ट इश्ट आशिल्ल्या साबार फुडाऱ्यांनी जाहीर व्यासपिठांवेल्यान एकामेकांचेर तात्वीक टिका केल्या. ‘तुमचे कडेन म्हजे मतभेद आसत, पूण तुमकां मत मंडपाचो अधिकार आसा ताची हांव कदर करतां आनी ते खातीर गरज पडल्यार हांव जीव लेगीत दीन’ अशें फ्रेंच लेखक व्हॉल्तेर हांचे कडेन संबंदीत एक विधान आसा. दुसऱ्याच्या अभिव्यक्ती स्वातंत्र्याचो मान आपणे कसो सांबाळपाक जाय हाची देख दिवपी तो एक सुंदर सुविचार.
‘विरोधकांचेर वादान न्हय, संवादान जैत मेळयात’ अशें महात्मा गांधीजी म्हणटाले. ‘लोकमत ही लोकतंत्रांतली खेरीत शक्त’ अशेंय ते म्हणटाले. शासनान आपल्या आड आशिल्ल्या लोकमताची लेगीत कदर करपाक जाय.
कला आनी संस्कृती मंत्री आशिल्ले गोवींदबाब गावडे हे एक उच्च शिक्षीत राजकारणी. आदिवासी समाजाच्या अधिकारां खातीर जे उठाव आनी आंदोलनां जाल्यांत तांचें ताणी फुडारपण केलां. समाजीक लागणूक जपपी, स्वता कलाकार आनी अभ्यासू वक्ते आशिल्ले ते एक फुडारी. व्यक्ती स्वातंत्र्याचें म्हत्व ते बेस बरे जाणात. हो महोत्सव रद्द जावपांत तांचो हात आसपाची शक्यताय भोव उणी. तांचेर चेंपण येवन तांकां तो रद्द करपाक भाग पाडलां अशें वयलेचाराक दिसता. आपल्या मुख्यमंत्रीपदाच्या दुसऱ्या कार्यकाळांत डॉ. प्रमोद सावंत हे खूबच संवेदनशीलतायेन आनी परिपक्वतायेन निर्णय घेतात अशें हांव सदांच मानत आयलां. तांचेरय वयल्यान चेंपण आयलां आसुंये. सत्तेंत तिगून रावतलो जाल्यार केन्ना केन्ना अशे चुकीचे निर्णय घेवप अपरिहार्य आसता. पूण अश्या निर्णयांक लागून गोंयचें नांव राश्ट्रीय पांवड्यार बदनाम जाता हाचें भान शासनान दवरपाक जाय.
‘पोशक, म्हायतीपूर्ण आनी तटस्थपणान केल्ली टिका, हो भौशीक जिविताचो प्राणवायू’ अशें महात्मा गांधी म्हणटाले. विरोधी विचार आयकून घेवपाची तयारी दाखयले बगर लोकशाय विकसीत जावची ना हाचेर तांचो ठाम विस्वास आशिल्लो.
आपल्या पुराय जिवितांत धर्मीक एकचार, वैश्वीक भावचार आनी पुरोगामी विचारांचो पुरस्कार केल्ल्या डी. डी. कोसंबे हांच्या नांवान आयोजीत केल्लो विचार महोत्सव प्रस्तावीत वक्त्यांच्या पुरोगामी भुमिकेक लागून ऐन वेळार रद्द जावप हो चुकीचो पांयडो. महोत्सवाक लागिल्लो तो काळो दाग. तो पयस करपाचे नदरेन बरो आनी खरो विचार करपाची बुद्ध शासनाक वेळारच जांव इतलेंच मागया!
