खंय आनी खंयच्या संदर्भान वाचला तें याद जायना. एक परिच्छेद वाचिल्लो ताचो आशय असो- ‘मनशाचें चरित्र आनी चारित्र्य तो ड्रायवींग करतना दिश्टी पडटा’. ह्या विचाराचेर भासाभास जावं येता. पूण ह्या विचारांत तथ्य आसा अशें म्हाका तरी दिसता. निरीक्षण करात. गाडी चलोवपाचें शास्त्र एकूच पूण दर एकट्याच्यो तरा विंगड विंगड! कांय जाण गाडी चलयतना रस्तो, सरकार हाचेर फोग काडीत गाडी चलयता. कांय जाण उजो पालोवपाक गेल्लेवरी घाई करतात. कांय जाण सायड दितना, ऑवरटेक करतना नाका तितलीं कोदिकपणां करतात. काय जाणांक अशें दिसता की रस्त्यावयली येरादारी आपल्याक त्रास करपाक आनी आपल्या गाडयेन मोखपाकूच धांवता. तर कांय जाण मागीर ते मोटारसायकलीचेर आसू नाजाल्यार कार चलयता आसू मोठ्यान हिंदी पदां, अभंग म्हणत बिनधास्त.
मनशाच्या सभावाची कॅपस्युल फोर्मान वळख जाता अशें म्हळ्यार अतिताय जातली? हे कांय मनशांच्या बाबतीन. पूण आमची सगळी येरादारी वेवस्था नदरेंत घेतली जाल्यार आमच्या समाज वेवस्थेचें चित्र काडूं येता. दर एक मनशाचें जशें चरित्र आनी चारित्र्य आसता तशें समाज पुरुषाचें चरित्र आनी चारित्र्य आसतलेंच न्हय. आनी तें व्यक्ती परस सामकेंच वेगळें कशें आसूं येतां. तपशीलान फरक आसत पूण गूणसूयान चड फरक आसपाक शकना. कोणें तरी म्हळांच, ‘पिंडी तेच ब्रह्मांडी’.
येरादारी विशयी म्हजी कांय निरीक्षणां मांडटा. काय बाबतींत तुमकां अतिशयोक्ती दिसूं येतां.
आयज रस्त्यार अपघात वाडल्यात तांकां कारण कितें? खूब कारणां दिवं येता पूण मुखेल कारण म्हळ्यार आमी येरादारीचे नेम पाळिनात. येरादारीचे नेम इतले कठीण ना. मागीर इतले सादे नेम पाळीना म्हण आमकां दंड जाता, अपघात जातात आनी कितलेशेंच वेळार आमचो जिवूय वता. तरी आसतना… हाचे कारण कितें? हाचे कारण एकूच, आमी कायदो पाळपी समाज घडोवपाक शकले नात. आमच्या समाजांत कायदो पाळपी मनशांक प्रतिश्ठा ना. आमच्या खातीर कायदो पाळपी मनीस भिजूड! व्यवहार शुन्य बाप्पा शिवराक!! आमच्या समाजांत कायदो, नेम मोडपी मनशाक व्हड प्रतिश्ठा.
तुमची प्रतिश्ठा तुमी खंयच्या पांवड्या वयलो कसलो कायदो मोडून दाखयता ताचेर थारता. आमी केन्नाय खबरापत्रांनी वाचता- ‘अमूक एका देशांतल्या राष्ट्राध्यक्षाच्या घरकान्नीची गाडी No Parking जागेंत लायली म्हण तिका दंड जालो’. ना जाल्यार ‘पुतान विनय भंग केल्ल्या कारणान ताका अटक’. अश्यो कांय गजाली आमचे नदरेक पडल्यार आमकां अजाप, कवतुक दिसतां. पूण तें मतींत उतरप मात भोव कठीण वता. ज्या समाजान कायदो पाळपी मनशां परस कायदो मोडपी मनशांक प्रतिश्ठा मेळटा तेन्ना येरादारीचे नेम लोक पाळीनात हातूंत अजाप कसलें? बरें, नेम मोडटना मात तरी जीव वयर सकयल जावपाक जाय. तेंवूय ना. उदाहरण लग्नाच्या स्वागत सुवाळ्याचेंच घेवया. ह्या पोताच्या त्या पोता मेरेन लोक लायनींत रावील्ले आसतना हळूच कांय जाण, काय बायलां घुसतात काय ना? लायनीन रावून थोडे बाबडे काडटात वडी. व्हि.आय.पी मनशान कायदो मोडप हें सभाविक जाता. व्हि.आय.पी मनीस खंयच्याय लायनीन रावलो जाल्यार ताची बातमी जाता. कितें अजब न्हय, जी गजाल सभावीक तिच विशेश घडणूक थारता. ही आमची मानसिकता आसल्या कारणान आमचे राजकर्ते केन्ना केन्ना ‘लायनीन’ रावतात. लोकांच्या तोखणायेच्या नदरांनी तृप्त जाल्या उपरांत शिश्टाचाराचे सगळे नेम वार्यार सोडून राज्यकारभार करतात. आसूं! विशयांतर नाका.
शाळा भरपाच्या वेळार आनी सुटपाच्या वेळार त्रास जावचो न्हय म्हण एका शाळेच्या व्यवस्थापकान पोलिसांक नियंत्रण दवरपाची विनंती केली. कांय दिसांनी पोलिसांनी शाळा व्यवस्थापनाक पालका विशयीं कागाळ केली ती अफलातुन आशिल्ली. ती कागाळ अशी- आमी पालकांक सुचना दितात, ताचे ते पालन करिनात. केन्ना केन्ना आमी अपवाद आशिल्ले परिस्थितींत दंड दितात तेन्ना ते पालक दंडाची रक्कम ‘घे’ म्हण आमच्या तोंडार मारतात. तांचो attitude पळयल्यार आमकांच आमची लज दिसता! हे आयकनां फुडें शाळेच्या मुख्याध्यापकान सगळ्या पालक वर्गाक अशें वागू नाका म्हण विनवणी केली. मुद्दो हो, की हे सगळें त्या ल्हान भुरग्यां फुडल्यान जाता. हें अणभवल्या उपरांत शाळेंतल्या ‘पाद्रीच्या शेरमावाक’ कांय अर्थ ना. कारण उतरां परस कृतीचो परिणाम खूब व्हड आसता. हे कित्याक जाता? कारण दंडाची रक्कम भरपाक तुका तांक आसा जाल्यार कायदो मोडपांत कांयच चुकीचें ना अशें आमका दिसता. मागीर हेच पालकांची भुरगीं आनी वेगळें कितें करतली? म्हणटात न्ही, ‘फुडलें जोत जशें चलता तशें फाटलें जोत चलता’.
आमच्या रस्त्यार ट्रेफीक जाम कित्याक जाता? रस्ते हे कारण आसाच पूण ‘कितेंय करून म्हाका एकदां बेगीन वचूनी’ ही मानसिकता चड कारणीभूत आसा अशें म्हाका दिसता. मागीर ‘कितेंय आनी कशेंय करून’ जेन्ना गाडी काडपाचो यत्न करता तेन्ना आनी व्हडलो घोळ घालून दवरता. सामाजीक बांधिलकी (social commitment), राष्ट्रप्रेम ही उतरां आमच्या इतलीं संवसारांतलो आनी खंयचोच देश वापरता अशें म्हाका दिसना. देशप्रेम, त्याग, समर्पण ह्या उतरांचो थोडो अर्थ आमच्या कृतीन उतरलो जाल्यार कितलें बरें जातलें. सामाजीक व्यवस्थे खातीर स्वताचे योगदान दिवप, थोडो कळाव सोंसप, कमीत कमी आपल्या खातीर बाकीच्या लोकांक त्रास जावचो न्हय म्हण दक्षता घेवप हे आमच्या देशभक्तीच्या संकल्पनेंत केन्ना येतलें?
दुसरी गजाल, जे नव्यानूच गाडी चलोवपाक शिकल्यात तांचे विशीं आमची रस्त्यार वर्तवणूक कशी आसता? चलोवपी, शिकपी बायल आसली जाल्यार विचारूंच नाका! हांव गाडी शिकतना रस्त्यावयल्या फोंडकुलां आनी वल्तांपरस झणझणीत टोमण्यांची भिरांत चड दिसताली.
आनी एकदां आमच्या हातार गाडी बसल्या उपरांत आमी कितें करतात? ह्या रॅगींगा खातीर गाडी चलोवप/शिकप सोडपी लोकांची संख्या कमी आसत पूण शिकपी मनशां कडेन असो वेवहार आसप एक नागरी समाज म्हण आमकां कमीपणा हाडपी आसा हें आमकां कशें लक्षांत येना?
रस्त्या वयल्या फोंडकुलां विशयी आनी कितें सांगपाचें? भ्रश्टाचार होच जेन्ना शिश्टाचार जाता तेन्ना ह्यो बारीक बारीक गजाली घेवन बसपाक जायना अशें म्हाका दिसता. हातून एकूच गजाल सुचयन दिसता. सरकारी अभियंते, मंत्री हांणी 10 टक्कें वयर कमिशन घेवचें न्हय. सगळें ज्युस्त जातलें.
वाडपी येरादारी लक्षांत घेवन रस्ते वाडोवपाक जाय? आमचे उत्तर आसतलें, ‘हय तर’. मातशें वेळान जर आमकां कोणी विचारलें पर्यावरण सांबाळपा खातीर रस्त्याचें काम बंद उडोवपाक जाय? आमचें उत्तर आसतलें ‘हय तर’. आसा न्हय मजा? हो आमचो भारत देश. बाकी खंयच्याय गजालींत आमी फाटीं पडू पूण एका गजाली खातीर आमी सदांच फुडें आसतले. ती गजाल म्हळ्यार दांभीकता (hypocrisy). दोन प्रस्नांच्या ‘हय तर’ जापेन अंतर्गत विसंगती आसा हें आमकां खबर ना व्हय? जाणिव आसा पूण आमकां दांभीकपणान जगपाची संवय जाल्या. बरें, हें म्हणपी तरी सायकलीन फिरता? तेवूय ना. हांच्या घरांत दोन चार गाडयो आसता. हेंच लोक रस्त्यार अपघात//गैरसोय जाता म्हणून आंदोलनां करतात. ती सोंपली काय रस्ते वाडोवपाक भायर सरतात. आनी आमी तांच्या दोनूय वेळेच्या भाशणांक ताळयो वाजयतात.
अमेरिकेचो आदलो राष्ट्राध्यक्ष जॉन केनेडीन म्हळां, “American roads are not good because America is rich, but America is rich because American roads are good,” आता आमकां कोणूय विचारतलो हें वाक्य बरें आसा न्हय? आमी कितें म्हणटले? ‘हय तर’.
पिरायेचो आनी वेगाचो लागींचो संबंद आसा. ल्हान पिरायेचेर वेगाचे आकर्शण आसप तशें सभावीक. ना. ग. गोरे म्हणटाले, ‘साहस हे मनशाचें जिवातांत रूच हाडपी मिठा बशेन आसता.’ पूण ही ‘धूम’ करतना नियम तोडप, हॅल्मेट वापरप ना, सोरो पिवन गाडी चलोवप ही अडाणीपणां! ह्या पिशेंपणाक कोण ‘जोश’ समजता आसत जाल्यार कोण कितें करपाक शकता?
म्हाका ‘धूम’ पिक्चर खूब आवडलें. अमिर खानान काम केल्लें तर खूबच! अमिर खान perfectionist देखून फिल्माचें चित्रीकरण करता आसतना खुबश्या प्रसंगाचें तांणे रिटेक घेतल्या आसूंये. फिल्म आनी जिवीत हातूंत होच मुलभूत फरक. जिवितांत रिटेक घेवपाक चड संद मेळना. केन्ना केन्ना मेळचना! देखून जतनाय घेवप भोव गरजेची.
मेल्या उपरांत स्वर्ग मेळटा कांय ना? हें खबर ना. पूण घरांतल्या मनशाक रस्त्यार मरण आयल्यार बाकींच्यांचें जगप ‘नरक’ जाता इतलें मात खरें!
