दत्ता दामोदर नायकः रुचीक झणझणीत खतखतँ

खतखतँ हँ कोंकणी उतर मनशांखातीर फकाणांनी वापरतात, कॅन्ना कॅन्ना हिणसावणेच्या सुरांतूय वापरतात. पूण हिंगा दत्ता दामोदर नायकाचँ वर्णन करपाखातीर हांवँ वापरलां तँ मात सिरियसली. कोंकणी मनशाच्या पारंपारीक खाणाजॅवणांतली सगळ्यांत आगळीवेगळी आनी तितलीच सुरबूस अशी डिश खंयची आसत जाल्यार तँ खतखतँ. तेतूंत गोड गॉड आसता, आंबट सॉल आसता, तिखट मिरसांग आसता आनी तुरकट तॅफळूय आसता. वेगवेगळीं कड्डणां आसतात आनी जमनीपॉंदांतली आनी वालेवयली वा झाडांचेर जावपी भाजीय आसता. मागीर जावं तॉ दुदी, घॉसाळँ, तवशँ, हरवी पॉपाय, हरवॅं कॅळँ, वायंगँ, पणसाचॉ चाखॉ, म्हस्का सांग, माडी, कारांदॉ, किल्ल, मुळॉ, गड्डॉ (नाब), वा फुलावर, गाजर आनी बीट लेगीत. म्हाका दत्ता म्हुणल्यार असलँ गिरेस्त खतखतँ कशँ दिसता. गोड, आंबट, तिखट अशँ सगळँच. रुचीक आसताच, पूण चुकून तॅफळ दाडवणाखाला चिड्डलँ जाल्यार झिणझिण्योय मारतात. दत्ताच्या सडेतोड लिखाण वा उलोवपावरी. ह्या अश्टताशी व्यक्तिमत्वाचीं वॅगवेगळीं तासां म्हुणल्यार तर खतखत्यांतली एकापरस एक रुचीक भाजी. चिंतन, मनन, आनी वाचन अशा तीन फातरांचे चुलीचेर विवेकवादाच्या उज्यार खतखतायिल्लँ दत्ता दामोदर नायक हँ झणझणीत खतखतँ! 

वाचतात आमी सगळॅच. पूण कितँ वाच्चँ, कशँ वाच्चँ, तेतूंतल्यान कितँ घेवचँ, तँ कशँ मनांत शिजोवचँ आनी कागदाचेर वाडून आमकां वाचकांक कशँ दिवचँ तँ दत्ताकडल्यान शिकचँ. तॉ सगळँच वाचता. कोंकणी दिसाळँ ‘भांगरभूंय’ धरून आंतरराश्ट्रीय पावंड्यावॅलँ ‘द इकॉनॉमिस्ट’मेरेन सगळँ कितँ. खंयचॅाच विशय तॅका वर्ज्य ना. साहित्य म्हणनाका, वैचारीक लिखाण म्हणनाका, बालसाहित्य म्हणनाका; इतिहास, भुगोल, राज्यशास्त्र, समाजशास्त्र, अर्थशास्त्र, विज्ञान, गणीत, तंत्रज्ञान, तत्वज्ञान, मानसशास्त्र अशॅ ह्या तॉंकावेल्यान त्या तॉंकामेरेन सगळॅच विशय. कोंकणी, मराठी, हिंदी, इंग्लीशबी वाचताच, पूण संस्कृताचॉय पंडीत. कितलॅशॅच श्लोक मुखोद्गत. वेद आनी उपनिशदां पचयलॅलॉ संस्कृत पंडित.

दत्ताचँ लिखाणूय चौफेर. राहुल द्रविडावरी शिस्तबद्ध खॅळना तॉ. सचिन तेंडुलकरावरी चोंयवशिंनी फटकॅ मारीत बरयता. वैचारीक स्तंभलेखन जितलँ चिंतनीय, तितलँच ललीत लेखनूय नकसूद आनी नाजूक. आनीक भन्नाटूयबी. तॅच्या ‘जाय काय जूय’ ह्या ललीत लेखांच्या पुस्तकाक साहित्य अकादमी पुरस्कार फावॉ जालॉ. पूण म्हाका तॅचँ ‘जोडवीं’ पुस्तक चड आवडटा. आपल्या कुटुंबाचो इतिहास सांगतना तॅणँ गोंयच्या तॅन्नाच्या पुराय सामाजीक इतिहासाचॉ कॅनव्हासूच पितारला. तॅायबी तटस्थपणान. ‘चिटपाकुलें’ हॅं हालींच प्रकाशीत जाल्लँ तॅचँ पुस्तक म्हुणल्यार तॅा आनी तेची तितल्याच प्रगल्भ विचारांची धूव दत्तीमदली पत्रापत्री आनी तेतूंतल्यान संवसारांतल्या सगळ्या विशयांचेर जाल्ली मुक्त भासाभास. दोनूय भुमिका ऍकल्यानूच साकारिल्लॉ साहित्यांतलॉ एक आगळॉच प्रकार. 

प्रवासवर्णनांत तर तॅचॉ हात धरपी कोणूच ना. घडये राश्ट्रीय पावंड्यार लेगीत. तॅचँ प्रवासवर्णन वाचप म्हुणल्यार जगभरांतल्या सुवातांची निखटी सोबीतकाय भोगप नासता. त्या सुवातांचो भुगोल, इतिहास, वास्तुकला, त्या वाठारांतलीं सगळ्या मळांवेलीं फांकिवंत व्यक्तिमत्वां, तेभायर थिंगाचीं खाणांजॅवणां. दत्ताक जीब आसा ती फकत उलोवपाखातीर ना, रुची काडपाकूय आसा. रुचीन खाता, रुचीन पिता. दत्तावांगडा पिवपाक बसप म्हुणल्यार एक पर्वणीच आसता. गजाली मारतां मारतां तॉ तुका कॅन्ना खंय भोवंडावन हाडीत सांगू नजॉ. कॅन्ना खंयच्या तत्वज्ञानाचॅ विचार तुज्या ग्लासांत झॅलाच्या कुडक्यावरी अळंग उडोवन तुजी तकली झिणझिणावन सोडीत चिंतू नजॉ.

कथाय बरयता, बालसाहित्यांत रमता, आनी कादंबरेक हात घालता तॅन्ना तर तकलीच घुवंडावन सोडटा. तेची ‘सावित्री’ कादंबरी प्रसिद्ध करचेआदीं तॅणँ कांय जाणांक धाडॉन दिली, तेंची समिक्षात्मक टिका आयकली आनी पुराय कादंबरी परत बरोवन काडली. तरीकय कोंकणी साहित्य विश्व कादंबरेचे ते धाटणेचेर तुटून पडलँच. म्हाका मात खुब्ब आवडली. ऍडल्ट फॅण्टसी कशी दिसली ती म्हाका. कल्पनाच सगळी भन्नाट. आतां तॉ तॅचँ नाटक करता. फाल्यां तॅणँ संस्कृतांतल्यान ऍखाद्री साहित्यनिर्मणी कॅल्यार अजाप ना. इंग्लीशींतल्यान बरयताच, पूण तेची मराठी शैली पुराय महाराष्ट्रान उखलून धरल्या. देखूनच तर ‘आत्मदीपो भव’  पुस्तकाच्यो तीन आवृत्त्यो आयल्यो. तेभायर हॅर भासांनीय तॅचॅ अणकार जालॅ. 

दत्ता फकत बरयना. उलयतायबी. कॅन्ना संथपणान, जाल्यार कॅन्ना बेधडक. फाटीं फुडँ पळयनासतना. तॅका लागॉन मागीर वादांतूय सांपडटा. आनी समजा आपलँ उलोवप चुकलँ आनी आपणँ सुमराभायर कॉणाक तरी दुखयलँ हँ मतींत यॅत जाल्यार जाहीरपणान तेंची चूक तर मागताच, तेभायर तँका स्वता वचून मेळुनूय वाद मिटोवपाक पळयता. हालीं मातशँ हँ टिकास्त्र तात्वीक पावंड्यावयल्यान वैयक्तीक पावंड्यार वचूंक लागलां. तेभायर हालिंच्या तँपार भावना दुखावप हॉ प्रकारूय इल्लॉ चडूच वाडला. तॅन्ना आतां सत्तरी हुपतकीर तॅणॅ इल्लॉ चड सादूर रावप गरजेचँ. नसतॅ मनस्ताप जाय कित्याक? पूण तात्वीक पावंडयार दत्ता बेधडक टिका करता ती मात तोखेवपासारकी. थिंगा तॉ कॅाणाचीच पर्वा करना. मागीर तॉ सत्ता तकलेक मारिल्लॉ बाबू नायक आसूं,  मनोहर पर्रीकार आसूं वा समाजांत धोशी घालपी सुभाष वेलिंगकार. वेंचणुकेंत तँका उडोवपाक लेगीत तॉ सगळ्यांत मुखार. 

अशँ म्हुणॉन दत्ताच्यो सगळ्योच राजकी खेळी म्हाका एक पत्रकार म्हुणॉन मानवतात अशँ निखालस ना. 1987 तल्या राजभास आंदोलनाउपरांत आमच्या कोंकणी फुडाऱ्यांनी पुराय ‘कोंकणी प्रजेचॉ आवाज’ व्हरून काँग्रेसींत घातलॉ. आमी तरनाट्यांनी तॅका खर विरोध कॅलॉ. मात दत्ता थिंगा वॉचॉन काँग्रेसीचॉ खजिनदार जालॉ. थॉड्या तॅंपान काँग्रेस कितँ तँ त्या सगळ्यांक हॉलमलँ आनी एकॅकल्यान करीत सगळ्यांनीच अळंग पक्षांतल्यान आंग काडलँ. म्हणटासर बाबरी मशीद-रामजल्मभूमी वादाचॉ फायदॉ घेवन 1994 चे वेंचणुकेंतल्यान पयले खेपे भारतीय जनता पक्ष गॉंय विधानसभेंत भितर सरलॅा. तॅन्ना पक्षांतरां आनी भ्रश्टाचाराक लागॉन काँग्रेस पुराय बदनाम जाल्ली. ह्या खिणाक 1999 वर्सा जाल्ले वेंचणुकेंत काँग्रेसीक उडोवपाखातीर भाजपा आनी ‘मगो’ची युती करपाखातीर दत्तान प्रयत्नांची शर्थ केली. थंय पर्रीकारान राजकी खेळी खॅळॅान तेंच्या कानांत घातलँ. ‘मगो’कूय सोंपयलॉ आनी कॉंग्रेसीचीय तोडफोड केली. अचकीत विधानसभा बरखास्त कॉरॉन 2002 वर्सा जाल्ले वेंचणुकेंतल्यान पर्रीकार निर्वाचीत मुख्यमंत्री जालॉ. दत्ताचॉ भाजपाचॉ मोग सोंपलॉ. 

2004 वर्साची लोकसभा वेंचणूक येयसर दत्तान फुडाकार घेवन मडगांवां ‘लोकशक्ती’ घडयली. भाजपाआड आसलॅल्या लॉकांक एकठांय कॅलॅ. भाजपा खासदार रमाकांत आंगलेक उडोवन काँग्रेसीचे तिकेटीचेर चर्चिल आलेमांवाक वेंचून हाडलॉ. मात भाजपाचॉ मडगांवचॉ आमदार दिगंबर कामतीकडेन राजकी इश्टागत चालूच दवरली. बेकायदेशीर मायनिंगाचे फाटभुंयेर दिगंबराकूच काँग्रेसींत हाडलॉ आनी 2007 वर्सा भाजपाक हारोवन दिगंबर काँग्रेसीचॉ मुख्यमंत्री जालॉ. 1999 वर्सा भाजपावांगडा युती करपाक धडपडपी भाजपा आमदार दिगंबराचॉ इश्ट दत्ता, 2017 चे विधानसभा वेंचणुकेउपरांत गोवा फॉरवर्डान काँग्रेसीबदला भाजपा सरकाराक तँकॉ दिलॉ तॅन्ना मात चाळवलॉ. तॅणॅ मोहीमूच उगडली गोवा फॉरवर्डाआड. 2022 चे विधानसभा वेंचणुकेउपरांत तॅचॉ काँग्रेसवालॉ जाल्लॉ इश्ट दिगंबर कामत दत्तालागीं उलोवचेबदला डायरेक्ट देवालागीं उलोवन परत भाजपांत गॅलॉ. भाजपाक विरोध करतना भाजपाच्या आमदारालागीं राजकी इश्टागत दवरपाचँ हँ ‘दत्त-दिगंबर’ प्रकरण म्हाका कॅन्नाच हॉलमलँ ना. 

आतां तर मराठी आनी कोंकणीचे रोमी लिपीक राजभास करपाची ‘राजकी मागणी’ जाता, तॅन्ना भाशीक बुन्याद सोडून दत्ता राजकी भुमिका घॅता. तेतूंत तत्वबी कांय नासता. “दियात तँका जायतँ आनी मेकळीं करात हीं किजिलां एकदांचीं” अशी अति-उदारमतवादी भुमिका घेवन सगळ्यांकूच कुवाड्यांत उडयता. म्हाका दिसता दत्ताचॉ हॉ सगळॉ राजकी घुस्पागोंदळ जाता, कारण तॉ राजकारणांत ‘ऍक्ट’ करना, तॉ फकत ते ते परिस्थितींत ‘रिऍक्ट’ जाता. जी वैचारीक स्पश्टता (Clarity of Thought) तॅच्या लिखाणांत, उलोवपांत वा सामाजीक कार्यांत तॉ दाखयता, ती राजकारणांत खंय तरी पेंड खाता. हॉ राजकी दत्ता कल्पनेपलतडचॉ आसता. अतर्क्य!

पूण अशँ म्हुणॉन दत्तान आपली सामाजीक भुमिका मात कॅन्नाच बदल्लिना. हाय कोर्टाच्या आदेशाभायर वॉचॉन  बायणाची गरिबांची वस्ती तँचँ पुनर्वसन करिनासतना पर्रीकारान मोडली तॅन्ना त्या बेघरांक तँकॉ दिवंक दत्ता बेघडक पावलॉ बायणा. पुलिसांनी तँका कादयेंत घातलॉ तरी फाटीं सरलॉना. मनोहर पर्रीकारान मुख्यमंत्री आसतना खाण आनी वखदां खात्याचीं सुणीं चडयलीं तरीय भियेलॉना. विद्यार्थी दशेसावनूच तो चळवळी. आनी घरांत आजॉ काशिनाथ दामोदर नायकाच्या संस्कारांतल्यान घडिल्लॉ समाजवादी विचारांचॉ तरनाटॉ. ल्हान आसतना डॉ राममनोहर लोहियासारक्या फुडाऱ्यांच्या आंगाखांदार खॅळ्ळॅलॉ भुरगॉ. घराणँ तशँ महाराष्ट्रवादी. पूण वैचारीक स्पश्टता आशिल्लॉ बंडखोर दत्ता मराठीवादीय जालॉ ना आनी महाराष्ट्रवादीय. ‘मगो’कडेन एक समाजवादी विचारांचँ लागींपण आसॉन लेगीत. 

50 टक्के बस सवलतीखातीर जाल्लँ 1978 वर्साचँ विद्यार्थी आंदोलन सगळ्यांक खबर आसा. पूण दत्ता कॉलेजींत आसतना, गोंयची पयली विद्यार्थी संघटना घडोवन ‘मगो’ सरकाराआड आंदोलन कॉरॉन 25 टक्के बस सवलत तेंणीं झोमून घेतलेली हँ चडशा कॉणाक खबर ना. 1971 वर्सा जाल्ल्या भारत-पाकिस्तान झुजावॅळार ‘विजयन्ता’ रणगाडॉ घेवंक गॉंयभरांतल्यान देणगी पुंजायिल्ली. पेडणें, सत्तरी आनी काणकॉण ह्या तॅन्नाच्या तीन अर्थीक दिश्टीन सामक्या मागाशिल्ल्या तालुक्यांची भोंवडी कॉरॉन तेंचेर पुस्तकां काडलेलीं. ह्या तालुक्यांची उदरगत कशीं कॉरॉंक जाता तॅचो अजँडा दिवन. आतां तीं पुस्तकां तॉ परत उजवाडावपाचॉ आसा. 

1990 च्या दसकांत गॉंयां सारस्वत समाज एके वेगळे तरेन एकठांय जावंक लागलॉ तॅन्ना दत्ता फकत तॅका खर विरोध करपी लेख बरोवन रावलॉना, पूण सारस्वतांच्या घराण्यांतल्यान घडलॅल्या ह्या विचारवंतान सगळ्याच ज्ञाती संघटनांची जातीनिहाय  संस्कृताय मोडून काडपाखातीर ‘समता आंदोलन’ नांवाची एक चळवळूच उबी केली. समविचारी लेखक, पत्रकार, स्वातंत्र्यसैनीक, सामाजीक वावुरपी, कामगार चळवळ, आंबेडकरी चळवळ, महिला मुक्ती चळवळ आनी राजकारण्यांक लेगीत समतेचे माचयेर हाडलँ. मडगांव, पणजी, दिवचल, पेडणें अश्यो गोंयभर धडाधड सामाजीक परिशदो घडोवन हाडल्यो. तेतूंतल्यान नवी विचारधारा समाजांत रोयली. ती शिंपली, केळयली, वाडयली आनी तिचॉ रूख कॅलॉ. तॅकाच लागॉन बाबरी मशीद उडोवन धर्मकोल्ली खवदळ सुरू जालॉ तॅन्ना गोंयभर धा दिसांची ‘एकता यात्रा’ काडप शक्य जालँ. आतां तर कोंकणी भाशा मंडळाक एक कोटी रुपयांची देणगी जाहीर करतना तॅणँ अटूच घातल्या – बायलांचॉ ‘चित्रंगी’ मेळ आनी प्रागतीक विचारांची ‘सामाजीक परिशद’ नॅमान घडोवन हाडपाकूच जाय. तेच भावनेन महिला नूतन विद्यालयाचे वेवस्थापन समितींत वावुरलॉ, गोंय विद्यापीठाच्या कार्यकारी मंडळांत वावुरलॉ आनी गोमंत विद्या निकेतनासारके सामाजीक संस्थेन शंबर वर्सां पुराय केलीं तॅन्नाय फंड उबारून तिची वैचारीक बुन्याद आनीकूय घटमूट केली. आसा कोणूय आनीक असॉ सभागॉ, जॉ गोंयचॉ समाज प्रगतेच्या मार्गार चलत रावचॉ आनी तळागाळांतल्या वर्गांक आवाज मेळचॉ म्हूण आपली कश्टांची कमाय सासणाखातीर अशे तरेन वापरपाक दिता? हँ करपाक आंतरीक तळमळ जाय आसता आनी ठोस दिश्टिकोणूय.  

पूण अशँ म्हुणॉन खंयचेय गजालीचँ कुड्डँ समर्थन तॅणँ कॅन्नाच कॅलँना. कोंकणी राजभास आंदोलनाक तॅचॉ तँकॉ आसलॅलॉ. पूण तॅका लागॉन मडगांव बंद उरलँ आनी बाजारकारांच्या पॉटापाणयाचेर हावळ येयली तॅन्ना कॉणाक भियेनासतना तॉ कोंकणी आंदोलनाचे हे भुमिकेक विरोध कॉरॉन रस्त्यार दँवलॉ. सावड्ड्यां मुसलमानविरोधी दंगल जाली तॅन्ना ती कुडचड्यावयल्यान मुखार मडगांवां पातळची न्हू म्हूण दत्तान पँगट बांदलँ. पूण फकत हिंदुत्ववाद्यांआड न्हू. “आमकां गृहीत धरनाकात, तुमीय धर्मकोल्ली भुमिका घॅतल्यार तुमकांय तसॉच विरोध करतलॅ” अशँ सांगॉन मुसलमानांमदल्या रुढीवादी फुडाऱ्यांकूय आस्सॅर्ताद शॅपडायलॅ. हालींच फातर्पें आनी हसापुराच्या देवस्थानांनी मुसलमानांक जात्रांनी मांड घालॉंक दिवप ना अशी संविधानविरोधी भुमिका घेतली तॅन्ना तॅका विरोध कॉरॉन लेख बरयतना मुसलमानांनी भारताक कॅदँ योगदान दिलां तेचेर लेख बरयलॉच, पूण उपरांत दुसरॉ लेख बरयलॉ तॉ मुसलमानांचँ खंय चुकता हेचेरूय. सडेतोड. 

दत्तामदीं हावँ कॅन्नाच विघातक वृत्ती पळयलिना. उरफाटँ विघातक वृत्तीआड उबॉ रावपी विधायक विचारांचॉ कार्यकर्तोच चड पळयला. देखूनच तर ‘सुनापरान्त’ बंद कॉरॉन नवँ वेवसायीक दिसाळँ काडया अशी भुमिका घेवन, आमकां वांगडा घेवन, तॉ सरळ दत्तराज साळगांवकाराडेन गॅल्लॉ. आमचँ नशीब बरँ म्हूण राजबाबानूच ‘सुनापरान्त’ वेवसायीक करपाचँ थारायलँ. आदन मात दत्ताचेर दवरलँ. कारण हॅं दत्ताच कॉरॉंक शकता हॅं तॉ जाणा आसलॉ. दत्ताचॉ बिझनेस मायंड एक बिझनेसमन म्हुणॉन तॅणँ लागिंच्यान अणभविल्लॉ. त्या पुराय प्रवासांत बिझनेस कसॉ उबारप आनी चलोवप हॅं हांव दत्ताकडल्यान शिकलाँ. ‘प्रुडंट’ टीव्ही चॅनल वेवसायीक करपाखातीर म्हाका अवधूतबाब तिंबलेकडेन व्हरपीय दत्ताच. तॅचॅाय दत्ताचेरूच विस्वास. 

कारण दत्ता ही गोंयचे उद्येगीक जगतांतली अणभवसंपन्न देख. व्हडल्या व्हडल्या ब्रँडेड कंपन्यांच्या म्हालांचॉ एजंट म्हूण गोंयांत किरकोळ वेपाऱ्यांलागीं तॅा म्हाल खपवपाचॅा जाण्ट्यांकडल्यान घेतिल्लॉ तॅचॉ धंदॉ. तेतूंतल्यान जोडिल्लॉ दुडू दत्तान कितल्याशाच उद्येगधंद्यांनी घातलॉ. आज तॉ ‘मोंजिनिस’ येसस्वीपणान चलयता. ‘कॉमनवॅल्थ डॅव्हलपर्स’ हँ तर बिल्डरांमदलँ विस्वासू नांव जालां. ‘ड्युक्सा’चीय फ्रँचायजी घेवन कोकाकोला आनी पॅप्सीमुखार तॅणँ आव्हानूच उबँ कॅल्लँ. पूण मागीर बंद कॅलँ. दत्तान उबारिल्ल्या येसस्वी धंद्यांचे वळेरेइतलीच तेणे सुरू करून बंद कॅल्ल्या धंद्यांचीय वळेरी तितलीच म्हत्वाची. आनी तीच खरी देख-दिणी. खंय कॅन्ना सुरू करचँ आनी बदलते परिस्थितीचॉ नियाळ घेवन कॅन्ना त्या धंद्यांतल्यान अळंग आंग काडॉन घेवचँ हॅं वेवस्थापनशास्त्र दत्ता सारकँ जाणा. तॉ जितलॉ वेवस्थापनशास्त्राचॉ बुदवंत तितलॉच गणिताचॉय. देखूनच धंदयांत येसस्वी जावपाचँ गणीत तॉ वेवस्थीत जुळोवन हाडटा. तँयबी सत्ताधाऱ्यांमुखार हांजी हांजी करिनासतना आनी भ्रश्चाराच्या कॉंडांत लोळिनासतना. देखूनच बिल्डर आसॉनलेगीत धंदेवाईक सुवार्थी बिल्डरांची धुमशॅणां बंद करपाक तो प्रादेशीक आराखड्याच्या टास्क फोर्साचेर पावता. ‘क्रॅडाय’ हे बिल्डरांचे संघटनेचॉ अध्यक्ष जावन जनसामान्यांखातीर हावसिंग कॉलनींची येवजण मांडटा. आमचॅ राजकी पक्ष अपुर्बुद्द देखून ती आजून प्रत्यक्षांत येवंक ना. 

गॉड आसा थिंगा दॉमळँ यॅतातूच. तेतूंत दत्ताकडेन दानत आसा. म्हणटकीर देणगी मागपाक दत्ताकडेन लायन लागताली. पूण दत्तान दॉळॅ उगडॅ दवरॉन आनी आपले तत्वनिश्ठेकडेन प्रामाणिक रावॉन देणग्यो दिल्यो. फकत विधायक आनी प्रागतीक विचारांचॅ चळवळींक वा उपक्रमांक. तेंचॉ तॅचॉ आवाठ गोंयांभायर महाराष्ट्रांतूय आसा. मागीर जावं तें ‘साधना’ साप्ताहीक वा कणकवलीच्या वसंतराव आचरेकर सांस्कृतिक प्रतिष्ठानाची नाट्य चळवळ. कुमार सप्तर्षी आनी भानू काळे तर तेचे वळेरेंत सगळ्यांत वयर. आनी हालींच घडयलेली ’दक्षिणायन’ ही संघटना तर तॅचॉ जीव की प्राण. 

असॉ हॉ अतिसंवेदनशील, स्पश्टवक्तॉ, इण्टॅलॅक्चुयल ऍरॉगन्स नासलॅलॉ आनी आज सत्तरेंत पावल घालतकीर लेगीत स्वताच्या चुकांतल्यान शिकत रावपी ह्या मनशाचॉ सहवास म्हाका लाबलॉ हॅचॉ म्हाका अभिमान आसा. तेचेर टिका कॉरॉन लेगीत तो म्हाका पयस करना तेतूंत तॅच्या मनाचँ व्हडपण म्हाका दिसता. देखूनच ह्या अजब रसायनाचेर हांव मनाकाळजांतल्यान मोग करतां. सत्तरेउपरांतचो तॅचॉ नवॉ प्रवास कसॉ आसतलॉ तेची तुमचेसारकीच म्हाकाय उमळशीक आसा. आमी सगळॅच रावतात…

(30 डिसेंबर 2024 दिसा दत्ता दामोदर नायकान पिरायेचीं 70 वर्सां पुराय केलीं तेनिमतान)