बाबली नायक गेलो, आनी यादींचें मालेंच फुटून तकलेंत घुंवघुंवपाक लागलें. ऋषीवरी जीण जगपी कोंकणी चळवळींतलो हो विद्वान. रामायण, महाभारत, भगवद्गगीतेसारके पुराणीक ग्रंथ धरोन रजनीश ओशोच्या तत्वज्ञानामेरेन सगळें कितें कोळून पियेल्लो खांपो अभ्यासक. ह्या सगळ्या पुराणकथांची आनी तत्वज्ञानांची सांगड दोळ्यांमुखावेल्या घडणुकांकडेन घालोन तेंचें विश्लेशण करपी चिकित्सक विश्लेशक. पांच-स म्हयन्यांआदीं एका मरणाक मेळ्ळेलो. थिंगाय म्हाका कसले तरी तेन्नाच जाल्ले एके घडणुकेची मिमांसा करतना महाभारतांतली एक काणी सांगलीच. मुदयेर थीक कशी बसोवन. कितलें सांगलें, बरय म्हुणोन. पूण मनार घेतलेंना. तेका तेचेर उलोवपाक आवडटालें. हरशीं चड उलोवपी न्हू. पूण ह्या विशयांचेर उलोवपाक लागल्यार थांबपीय न्हू.
जिणूय अप्रूपाचीच जगलो. उजव्यांतल्यान दाव्यामेरेन सगळ्या विचारधारांची आनी अध्यात्माचीय. तरणेपणांत र वि जोगळेकर सराच्या मुशींत हिंदुत्वाचें बाळकडू पियेवन संघी जालो. जीणूच ओंपली राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाक. सत्तरीच्या दसकांत आदल्या कोंकणी भाशा मंडळाच्या कार्यालयांत कारकून म्हुणोन रुजू जालो. 1987 वर्सा ‘सुनापरान्त’ दिसाळें सुरू जायसर उणींच 15 वर्सा तेणे थिंगा काम केलें. उपरांत 29 वर्सां ‘सुनापरान्तां’त. 1962 वर्सा गोंयां सुरू जाल्ल्या कोंकणी भाशा मंडळाचें कार्य मदीं बंद पडलेलें. तेन्ना चंद्रकांतबाब केणीन फुडाकार घेवन तें परत सुरू केल्लें. थिंगा पुराय वेळ काम करपाखातीर बाबली रुजू जाल्लो. भाशा मंडळाचीं सगळीं आवर्तनां तेणें लागिंच्यान चोयलेलीं. आपल्या भुजांर पेल्लेलीं. पयलीं केणीबाब आनी मागीर उदयबाब भेंब्रेच्या फुडारपणाखाला खडतर कश्टांतल्यान भाशा मंडळ आनी कोंकणी चळवळ उबी करपांत ह्या म्हालगड्यांइतलोच बाबलीचोय शिंवाचो वांटो आसा. कारकून हें फकत पगारी पद. बाबली भाशा मंडळाचो खांबो आसलेलो.
‘सुनापरान्त’ पणजे येतकीर म्हाजो आनी बाबलीचो संबंद दिसाकणकणी येवंक लागलो. तेन्ना येतना वतना कितल्योशोच गजाली सांगतालो. एका दिसा एक गजाल सांगली, आनी हांवूंय अजाप जालो. बाबली कोंकणी चळवळींत येयलेलो तो कोंकणीच्या मोगान न्हू. कोंकणी चळवळीची ताकद संघाक होलमल्ली. देखून हिंदुत्वाचो विचार कोंकणी चळवळींत रुजोवपाचें मिशन घेवन बाबली भाशा मंडळांत रुजू जाल्लो. पूण जालें भलतेंच. काळांतरान बाबलीकूच सर्वधर्मी कोंकणी चळवळीचे व्याप्तीचो साक्षात्कार जालो. संघी विचारांचीं खुजेपणां होलमलीं. आनी राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाची खाकी तोपी सोडून बाबलीन आपल्या माथ्यार नीज गोंयकारपणाचे कोंकणी चळवळीचें चेपें चडयलें. सर्वव्यापी कोंकणी चळवळीचो तो शिलेदार जालो. रातदीस तेखातीर वावुरलो. प्रामाणीकपणान. निसुवार्थीपणान.
कोंकणी चळवळ म्हुणल्यार निखटी भाशीक चळवळ न्हू हें बाबलीक पुरायेन होलमल्लें. कोंकणी चळवळ ही दरेका कोंकणी मनशाची चळवळ, गोंयकारपणाची चळवळ, मनीसपणाची चळवळ अशे तरेनूच बाबली कोंकणी चळवळीकडेन पळयतालो. दुर्दैवान हीच कोंकणी चळवळ आज धर्मकोल्ली जावंक लागल्या, धर्माचीं आंगली घालोन ती वेगवेगळ्या आंगणांनी आपापले म्हुणोन वेगळे नाच नाचूंक लागल्या. मनोहर पर्रीकारासारक्या फुडाऱ्यांनी वेगवेगळे वाद उस्तून काडून वा धर्मकोल्ली लोकांनी उस्तिल्ल्या वादांक राजकी राखणेचें सारें घालोन धर्मा-धर्मांमदीं कोंकणी चळवळ तोडून फोडून उडयली. आमचेय कांय फुडारी अपुर्बुद्द कशे संघींच्या ह्या करण्यांक बळी पडोन धर्मकोल्ली भास उलोवंक लागले. बाबलीक ह्यो गजाली वेवस्थीत होलमताल्यो. संघ ह्यो येवजण्यो कशे तरेन आंखता तेंय तो विस्कटावन सांगतालो. आज तर मराठी राजभाशेची चळवळ हिंदुत्वाक भुजार घेवन जे तरेन चल्ल्या तें पळयल्यार तर ही गजाल पुराय होलमता.
तसो बाबलीन कितें एके रातयांत संघ सोडलोना. 1975 वर्सा इंदिरा गांधीन आणिबाणी लावचे आदीं 1974 वर्सा जयप्रकाश नारायणान संपूर्ण क्रांतीचो उलो मारलेलो. त्या उल्याकय बाबलीन ओ दिल्लो. ‘छात्र युवा संघर्ष वाहिनी’चोय तो क्रियाशील वांगडी आसलेलो. उपरांत आणिबाणी लायतकीर राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ, जन संघ (आतांची भाजपा) आनी समाजवादी पक्षाच्या फुडाऱ्यांक भितर उडोवपाची माळूच सुरू जाली. तेन्ना बाबलीनूय दोन म्हयने बंदखणींत काडल्यात. उपरांत 1977 वर्सा जन संघ, समाजवादी आनी बंडखोर कांग्रेसवाल्यांनी मेळोन जनता पार्टी घडयली आनी इंदिरा काँग्रेसीक भुंयभरवण केली. तेन्नाय बाबलीन गोंयांत खूब काम केलां. 1977 च्या मार्चांत मोरारजी देसाई प्रधानमंत्री जालो आनी 11 ऑक्टोबरा बिहारांत पाटण्या जयप्रकाश नारायणाचो अमृतमहोत्सव जालो. तेन्ना उद्येजक मोहनदास नायकाच्या फुडारपणाखाला बाबली नायक, रमेश देसाय आनी मोहनदास लोलयेकार हे वट्ट चार प्रतिनिधी गोंयच्यान गेल्ले.
तीन वर्सांनी दोन प्रधानमंत्री जावन जनता सरकार कोसळ्ळें आनी 1980 वर्सा परत जाल्ले वेंचणुकेंत इंदिरा गांधी सत्तेर येयली. गोंयांतय महाराष्ट्रवादी गोमंतक पक्षाची राजवट सोंपून काँग्रेस पयलेचे खेपे सत्तेर येयली. त्याच काळांत, मगोचे राजवटींत आनी उपरांत काँग्रेसीचे राजवटींत गोंयां लढाऊ स्वरुपाची विद्यार्थी चळवळ सुरू जाल्ली. जयप्रकाश नारायणाच्या ‘संपूर्ण क्रांती’न भारावन गेल्ल्या दत्ता दामोदर नायकान विद्यार्थी चळवळीची बुन्याद घातली, जाल्यार मोहनदास लोलयेकारान, डेज्मंड डिकॉस्टा आनी सतीश सोनकाकबी घेवन ती लढाऊ स्वरुपांत रस्त्यार देंवयली. तेतूंतल्यानच दावे विचारसरणीचें प्रोग्रेसिव्ह स्टुडंट्स युनियन उबें जालें. ह्या सगळ्या प्रवाहांकडल्यान बाबली मात चार हात पयसूच रावलो.
लोहिया मैदानाचेर आमच्यो विद्यार्थी संघटनेच्यो जाहीर सभा जाताल्यो तेन्ना कोमुनिदाद इमारतींत संस्कृत प्रचारणीचें कार्यालय आसलेलें. सांजे बाबली थिंगा आसतालो. मायक लावपाक वा बल्ब पेटोवपाक विजेची जोडणी आमी तेचेकडल्यानूच घेताले. पूण तेन्नाय तो संघांत क्रियाशील आसलेलो. आमचे लागीं वाद घालतालो. म्हाका आजून याद जाता.
बाबलीन सांगपः “एक ना एक दीस तुका म्हाजें म्हण्णें पट्टलें आनी तूं संघांत येतलो.”
आनी परती जाप म्हुणोन हांवें तेका सांगपः “ना बाबली, तू आमचे वांगडा येतलो.”
सुनापरान्तांत गजाली मारतना एक फावट हांवें बाबलीक विचारलेंः “तूं संघ सोडपाक कारण कितें जालें?”
बाबलीन सांगलेंः “कारणां खूब आसात. पूण तेतूंतलें एक म्हुणल्यार रावसाहेब कसबेचें ‘झोत’ हें पुस्तक.”
म्हाका याद जाली. त्या काळांत ह्या पुस्तकान आमी सगळेच भारावन गेल्ले. संघाचे विचारसरणेची त्या पुस्तकांत रावसाहेबान साक्षीपुरावे दिवन अक्षरशा ‘चिरफाड’ केल्ली. तें पुस्तक वाचता म्हुणोन खंय बाबलीचेर कांय संघ फुडाऱ्यांनी आक्षेप घेतलो. असलीं पुस्तकां वाचपाक मेळचिनात अशें खडसावन सांगलें. आनी वेगवेगळे विचार जाणा जावन घेवपाचें स्वातंत्र्य ना ते संघटनेंत रावप कित्याक म्हुणोन आपणे संघ सोडलो अशें तेणें म्हाका सांगलें. अर्थांत, तें एकूच कारण नासलेलें. जयप्रकाश नारायणाची चळवळ तेका जितली कारणीभूत आसलेली, तितलीच कोंकणी चळवळूय आसलेली.
उपरांत 1984 वर्साची गोंयची विधानसभा वेंचणूक येयली. मडगांवच्यान बाबू नायकाक हारोवपाक सगळे एकठांय येयले आनी तेणी उदयबाब भेंब्रेक अपक्ष उमेदवार म्हुणोन उबो केलो. बाबलीमदलो संघटक आनी कार्यकर्तो परत जो जागो जालो, तो उदयबाबाक जैतवंत कोरोनूच मागीर सुस्त न्हिदलो. रातदीस वावुरलो. आनी तेन्ना धरलेलें तें उदयबाबाचें बोट बाबलीन निमणेमेरेन सोडलेंना. उदयबाब तेचो आदर्श जालो. उदयबाबाक कितेंय म्हुणल्यार तेची शीर रागान तट्टट्टाली. केणीबाबान तेका भाशा मंडळांतल्यान ‘सुनापरान्तां’त शुद्धलेखन तपासपाखातीर हाडलेलो खरो, पूण तेची खर निश्ठा मात आसलेली ती उदयबाबाकडेन. तेचे हाताखाला मडगांवां काम करतना मागीर तो उपसंपादकूय जालो.
मडगांवच्यान ‘सुनापरान्त’ पणजे हाडलें तेन्नाच संपादक म्हुणोन हांवें थारायलेलें. बाबलीक फावो अशें मानाचें पद दिवप. तेच्या आजमेरेनच्या कार्याची आनी विद्वत्तेची कदर करप. बाबली थिंगा सहाय्यक संपादक जालो. तेका वेगळी कॅबिन दिवपाचेंय मनांत आसलें. पूण तशी सुवात नासलेल्यान तें शक्य जालेंना. आयताराचे पुरवणेची जापसालदारकी दिली खरी, पूण बाबलीचें मन ते पुरवणेंत रमलेंना. तेची मानसिकता वेगळी आसलेली. ललीत, विनोद, बालसाहित्य हो असलो सगळो तेचो प्रान्त नासलो. तो एक समाजीक आनी राजकी विचारवंत आसलो. देखून थिंगाच्या स्टाफाक प्रशिक्षीत करोन बाबली संपादकीय पान पळोवपाक लागलो. संपादकीयां आनी चिंतनशील लेख वाचपाची संवय उणी जावपी वाचकांचो तो काळ आसलो. त्या काळांत बाबलीन त्या पानाक प्रतिश्ठा हाडली. तरणी पिळगी बातम्यांपरस संपादकीय पान वाचपाखातीर ‘सुनापरान्त’ विकतें घेताली. अस्ताव्यस्त बरोवपी आमचे कितलेशेच लेखक आसात. तेंचें लिखाण मुद्देसूद करचें जाल्यार तें बाबलीनूच. वैयक्तीक टिका तेका निखालस मानवनासली. ती तो काडटालोयबी. मात म्हाजेर कितल्याय सकयल्या पावंड्यार वोचोन केल्ले टिकेंतलें एक्कूय उतर कापप ना हें म्हाजें धोरण तेका निखालस मानवनासलें. तें काम मात तो आपले इत्सेआड वोचोन करतालो.
बाबली तसो निजाचो पत्रकार न्हू. खबरांची पत्रकारिता कशी करची हें गणीत तेका केन्नाच जमलेंना. आमीय तेका तेतूंत धुकळ्ळोना. देखूनच बाबली उपरांत संपादक जालो तेन्ना बातम्यांचें धोरण हाल्लें. पूण अशें म्हुणोन तेची निश्ठा हाल्लिना. निमणेमेरेन ‘सुनापरान्त’ जितें दवरपाखातीर धडपडलो. अर्थीक कारणांक लागोन पानां उणीं करपाचें वेवस्थापनान थारायलें तें मानोन घेवपाक तो कसोच तयार नासलो. आपले भुमिकेक अखेरमेरेन दसोन रावलो. निमणे काळजार फातर दवरून दत्तराजबाब साळगावकारान ‘सुनापरान्त’ बंद करपाचो निर्णय घेतलो. पूण ‘सुनापरान्त’ सुरू जावन तें बंद पडमेरेन बाबलीन ह्या दिसाळ्याखातीर जें काम केलां, तेका तोड ना. तें आनीक कोणाक शक्यूय जावचें ना.
‘सुनापरान्त’ बंद पडटकीर मात बाबलीन संन्यास घेतलो. वाचन आनी चिंतन हेतूंत आपणाक घालून घेतलें. भौशीक मळावेल्या सगळ्या नातेंसंबंदांक पूर्णविराम दिलो. केन्नाय कोणाच्या मरणाक मेळटालो तितलोच. मनशान खंय केन्ना कशें आनी कितलें काम करचें हें तो सारकें जाणा आसलो. देखूनच तर विधानसभेंत लुइझिन फालैरोन मांडलेलें कोंकणी राजभाशेचें विधेयक भायर मारलें तेन्ना आपली जापसालदारकी वळखून सगळ्या कोंकणी म्हालगड्यांक वोचोन मेळ्ळो आनी तेंकां जागयलो. तेकाच लागोन टी बी कुन्हा सभाघरांत पयली बसका जावंक पावली, विधानसभेचेर मोर्चो वोचोंक शकलो आनी तेतूंतल्यान इतिहासीक स्वरुपाचें ‘कोंकणी प्रजेचो आवाजा’चें 555 दिसांचें खर अशें इतिहासीक आंदोलन.
बाबली भायर पडलेल्यान कोंकणी चळवळीचें आज सुमराभायर लुकसाण जालां अशें हांव म्हणचोंना. कारण बाबलीन आपलें कार्य 2016 वर्साच थारायलेलें. अध्यात्मीक साक्षात्कार जाल्ल्या मनशांक खंय आपणें केन्ना थारचें हें होलमता. आनी ते थारतात. तसो विचारपूर्वक बाबली थारलेलो. आज तो शारिरीक नदरेनूय आमचे मदीं ना. खूब सांगलेलें तेका तेचे जिणेचेर बरय म्हुणोन. हट्टी आसलेलो. आयकलें ना. पूण आमी सगळ्यांनी तेचेकडल्यान शिकलेल्यो गजाली एकठांय करीत जाल्यार फुडाराखातीर तें एक संचीत जावंक शकता. तेचोच वांटो म्हुणोन बाबलीक म्हाजी ही फकत आदरांजलीच न्हू, तर फुडल्या सगळ्या पिळग्यांखातीर ही एक विचारांची वंजळ. कितली देखदिणी आनी कितली स्फूर्तदिणी तें तुमी थारावचें.
बाबलीची निश्ठा, अभ्यास, उक्त्या मनान सगळ्या तरांचे विचार समजोन घेवपाची लवचिकता, चिंतनशीलता, ठाम वैचारीक भुमिका, कार्यकर्त्याची समर्पीत वृत्ती, संघटन कुशळटाय, प्रसिद्धीपासोन पयस रावोन काम करपाची नमळाय अशीं कितलिशींच तासां आसात. तेतूंतलें एक जरी दरेकल्यान आपणायलें जाल्यार तीच जातली बाबलीक दिल्ली खरीखुरी श्रद्धांजली.
समाजाभिमुख, सर्वधर्मी, मनीसपणाचे कोंकणी चळवळीची ताकद बाबलीन वळखिल्ली. आमीय अंतर्मुख जावन ती वळखीत, आनी ते दिकेन वाटचाल करीत जाल्यार कोंकणी चळवळीचेंय भांगर जातलें, आनी गोंयचेंय. पर्यायान, मनीसजातीचें!!!
